Dili-Ministério Agrikultura Pekuaria Peskas no Floresta (MAPPF) liu hosi Membru Konsellu Nasionál Soberania Seguransa Ai-han Timor-Leste (KONSSANTIL) selebra Loron Ai-han Mundial, ho tema “ Konserva Be’e no Ai-Han Nutritivu ba Ema Hotu”. Atividade ne’e hala’o iha Loron Segunda (16/10) iha Centru Convenção Dili.
Iha entrevista Ministro Agrikultura Pekuaria Peskas no Floresta MAPPF Eng.Marcos da Cruz hateten; komemorasaun loron Ai-Han Mundial ne’e la’os ko’alia kona-ba produsaun di’ak, maibé iha dezafiu barak makai ta sei hasoru maka udan boot ka udan been sei la iha tanba iha fulan hirak mai iha Elnino, tanbá ne’e komemorasaun ne’e atu tau atensaun ba hotu-hotu ne’ebé ligadu ho bee atu bele mai tau hanoin hamutuk.
“Bee hanesan vida, bee maka aihan no ita lakoi ema ida iha kotuk, katak ema hotu-hotu mai ita servisu hamutuk hodi konserva ita nia bee no proteje ita nia rekursu sira ne’ebé bele ajuda hodi konserva ita- nia bee, hanesan Floresta Ambiente Obras Publika nomos ajnesia Nasionál no Internasionál, setór privadu hotu-hotu hodi servisu hamutuk hodi hasoru dezafiu ne’ebé sei mosu mai, atu nune’e ita bele produz ai-han ba ita- nia povu no ita nia populasaun ne’ebé agora dadauk iha 1.3 biloens ne’e.” katak Eng.Marcos
Nia hatutan, Ita sei halo protesaun ba bee matan sira liu husi area Floresta, ita sei kuda ai iha bee matan sira ne’e no sei kopera ho ema hotu hodi proteje bee matan nomos, sei buka atu utiliza didi’ak rekursu bee sira iha mota laran hodi bele fornese ba ita nia natar no ba toos nain hodi kuda modo hakiak animal nomos hakiak ikan, buat sira ne’e mak ita sei halo ba oin hodi bele konserva ita nia bee. presiza ema hotu nia apoiu no kontribuisaun, povu agrikultór rasik presiza ita servisu hamutuk atu labele tesi ai arbiru.
Iha Fatin hanesan Diretór Permatil, Ego Lemos esplika, Bee maka hanesan baze ba moris, no baze ba seitór dezenvolvimentu hotu iha Timor-Leste no mós iha mundu. Durante ne’e ita investe iha setór bee maibé ita halai ba infraestrutura bee hanesan harii irigasaun monta tanki, dada pipa no seluk-seluk tan. Maibe ladun tau atensaun konservasaun ba iha rekursus bee ne’e rasik no ikus mai bee matan sira ne’e maran itania infaestrutura la funsiona hotu.
Nia sublinha, Permatil durante ne’e ho komunidade sira fasilita no servisu hamutuk ho komunidade sira liliu foinsa’e sira iha territoriu tomak atu halo asaun iha kampu atu restaura fila -fali bee matan sira liu husi rehabilita debu natural sira ka kee debu foun no kuda ai sira ne’ebé mak konserva bee no konserva rai, nomós halo asaun ida hodi proteje animal fuik sira, tanbá animal fuik sira mak kuda aihoris barak liu.
Liu hosi selebrasaun loron aihan mundial Permatil husu ba parte hotu inklui Sidadaun, governu no esatdu ho ajensia hotu presiza halo asaun maka barak, tanba durante ne’e ita halo estudu halo peskiza ka koleta dadus, maibe kuandu ita la halo asaun mak rezultadu sei la iha. Durante ne’e Permatil konsegue kuda ona Bee hamoris bee matan kuaze atus tolu (300) liu bele to’o atus haat (400) ne’e kobre timor laran tomak ne’e inklui Oecusse no Atauro. (Tyfa)
