Manufahi- Ministériu Agríkultura no Peskas (MAP) liu hosi Dirasaun Nasionál Peskiza e Estatistika (DNPE) hala’o aprezentasaun rezultadu peskiza hosi peskizador sira ne’ebe hala’o durante tinan ida nia laran.
Variedade sira ne’ebe maka peskizador sira halo peskiza maka hanesan, koto mean, Tanjerinha, du’ut Vetiver, modo, hare, batar, kafé, Foremungo no duhaen, objetivu husi peskiza ne’e mos atu bele hatene lolos dadus no mos ambiente ne’ebe maka variedade ida idak bele halo adaptasaun ba. Seremonia ne’e ofisialmente loke husi Diretór Jerál Cooperasaun Dezenvolvimentu e Institusionál, César José da Cruz, partisipa mós husi Diretór DNPE, funsionario sira hosi DNPE Estudante sira husi eskola Institutu Boa Ventura de Timor - leste Betano no mos estudante Secundaria Agrikultura husi Betano. Seremonia ne’e hala’o iha loron Tersa (21/12/21) iha Suku Betano Posto Administrativu Same Villa.
Iha entrevista Diretór Jerál CDI César Jose da Cruz esplika katak, Objetivu lolos hosi seremonia ida ne’e ita nia peskizadór sira halo aprezentasaun ba peskiza ne’ebe maka durante tinan ida nia laran sira halo ona.
“Ha’u mós husu atu aprezentasaun ida ne’e atu aprezenta mos iha Nasionál nune’e hotu hotu bele iha hanoin ida atu bele tau ba iha politika, liu-liu iha orsamentu no mos desizaun tekniku balun atu halo peskiza ne’e, no mos oinsa maka konsolida diak liu tan peskizador sira ba sira nia servisu. Peskizador ne’e hanesan vokasaun ida, tanba ne’e maka ema ne’ebe servisu ba iha peskiza ne’e presiza pasensia no sakrifisiu, dala barak mos sira hasoru dezafiu barak, tanba ne’e maka atu hadia diak liu tan peskiza ne’e ita tenki fo treinamentu tekniku ba ita nia peskizador sira atu sira bele mantein sira nia servisu ne’e diak liu tan.” Tenik DG
Nia informa, Infelizmente ita nia osan la to’o atu halo peskiza sira ne’e, maibe ho apoiu ajensia SAPIP nian ne’ebe maka iha ita hein katak bele ajuda ona ita nia peskizador sira nia servisu bele diak liu tan iha tinan oin mai.
Iha fatin hanesan Diretor DNPE Deolindo de Oliveira hateten katak, objetivu lolos husi aprezentasaun ida ne’e ao mesmo tempu atu halo mos evaluasaun ba servisu ne’ebe maka durante ne’e Dirasaun Peskiza halo.
“Liu husi aprezentasaun ida ne’e ami mos bele halo evaluasaun ba servidu ne’ebe maka durante ne’e Dirasaun Peskiza no mos peskizador sira halo hala’o ona, tanba ne’e maka ami hakarak evalua atu nune’e bele hare nia diak no la diak ne’e iha ne’ebe, atu nune’e tinan oin mai bele hadia diak liu tan.” Hateten Diretor DNPE
Nia sublinha, peskiza ne’e tenki halo bebeik, tanba liu husi peskiza maka ita foin bele hatene nia diferensia sira ne’e iha parte ne’ebe. Objetivu husi peskiza ne’e mos atu bele hatene lolos dadus no mos bele hare variedade sira ne’e nia adaptasaun, liu-liu sira ne’ebe maka ita lori husi fatin seluk, atu bele hare ninia adaptasaun ambiente ne’ebe maka ita halo peskiza ba ne’e.
Nune’e mos Peskizador Marcos Coreia Vidal, hanesan mos Peskizador iha sentru Peskiza Betanu esplika katak, Molok atu hahu halo peskiza ba koto mean nian iha variedade oin 21, no 17 introdus husi rai liur mai husi afrika, oin 4 halo koleksaun iha Timor laran ida husi Atsabe, Maubisse no 2 husi parte Lorosae 2 husi Baucau.
“Primeiru ami halo koleksaun ba rekursu genetiku koto nian, no ami halo mos peskiza iha rai as hanesan iha Maubisse no venilale. Iha maubise iha centru peskiza Ulelefa no iha mos venilale. Husi fatin 2 ne’e ita hare katak konsumidor koto nian, ema presija consume koto barak maibe produsaun menus liu tanba ita hare husi fatin liu-liu ba areal kultivasaun. Tanba iha rai as iha limitasaun ita atu kuda koto tanba ema barak focus liu atu kuda modo no kafe entaun produsaun koto menus.” Esplika Peskizador Marcos
Nia informa, Husi konservasaun agrikultura iha sentru ne’e rasik uluk ita servsiu hamutuk ho Seed of Life (SoL) ita kria sistema halo to’os utiliza duni lehe oinsa bele hadia rai hasae produsaun no redus tempu servisu, liu husi ne’e ita nia peskiza ne’e ita komesa lansa ona, rekomenda depois kontinua ho habarak no habelar liu tan fali husi ajensia FAO ne’ebe servisu hamutuk ho ita. sira komesa habelar to’o ohin loron entaun mai fali iha tinan 2021 ne’e ita komesa servisu hamutuk ona ho sira no ita komesa asina ona akordu katak iha fulan Janeiro ita komesa fila fali ho Peskiza Conservasaun Agrikultura nian iha sentru peskiza Betanu.
Entretantu Partisipante husi Eskola Instititutu Boa Ventura de Timor Leste Jacob dos Santos senti orgullu tebes tanba tema aprezentasaun ba loron ida ohin ne’e sei iha relasaun duni ho sira nia estudu ne’ebe maka sira hala’o hela, tanba sira mai husi Fakuldade Agrikultura departamentu agronomi, entaun liu hosi seminariu sira hanesan ne’e bele aumenta tan sira nia esperiensia iha siensia Agrikultura nian.
“Iha seminariu ne’e buat foun ne’ebe ha’u aprende maka konaba oinsa atu koko sabraka tanjerinha nia sabor, ida ne’e mos hanesan mata dalan foun ida ba ami, oinsa maka ba futuru ami labele halo peskiza de’it ba Modo sira maibe ba mos aifuan sira.” Tenik Jacob
Facebook Social Comments
