Diretór Jerál Coopereção Dezenvolvimentu Instituisional, César José da Cruz, iha loron sesta-feira (5/12) iha suku luca Munisipiu Viqueque, esplika katak, Nia parte egaradese ba agrikultór sira iha LUCA ne’ebé maka aplika ona sistema konservasaun agrikultrura ne’e katak ita la presiza hatama tan tratór barak-barak maibe ita hein de’it kuda lehe ba ita nia to’os ka rai ne’ebé mak ita atu kuda inklui ita mos la estraga ai laran tuan sira.

 

Liu hosi programa sistema konservsaun ida ne’e hanorin inaman-aman sira badinas hodi lao toos tanba sistema ne’e la halo kole, wanhira du’ut sira ne’ebé mak moris ladun barak neduni ita la gasta enerjia no tempu iha to’os laran.

 

Iha fatin hanesan, Representante FAO ba Programa Pro Resilience II, Claudino Ninas Nabais, hateten katak, Grupu sira ne’ebe mak halibur iha ne’e atu haree direta konaba Programa rooling ka sama lehe tahan uja tratór objetivu demostrasaun rooling ne’e atu prepara rai antes kuda batar tanba tempu agora atu kuda batar ona neduni to’os kuaze 8 hektares ne’e e MAP liu hosi FAO demostra atividade rooling ka uja tratór atu nune’e sira fila ba sira nia fatin idak-idak bele halo tuir tekniku ne’ebé maka sira hare direta.

 

Nia mós hatutan, Projeitu Konservasaun agrikultura ne’e pro Resilience II implementa iha munisipiu Ualu 8 maka sai alvu ba programa konservasaun agrikultura mak hanesan, Munisipiu Ainaro, Manufahi, Viqueque, Baucau, Covalima, Ermera no Manatuto neduni iha pro resieliece ne’e iha komponente 3 mak hanesan, Konservasaun agrikultura, Dezastre naturais no prosesamentu merkaduria maibe komponenete ne’ebé mak lao diak ne’e mak Konservsaun agrikultura no Dezastre Naturais.

 

Nune’e Konservasaun agrikultura hahu tama iha Timor tinan 2013 no remata iha momentu ne’eba e kontinua fali iha tinan 2017 ne’e hahu ho pro resilience II ne’e inportante tebes tanba skala agrikultór sira implementa programa Konsersaun Agrikultura ne’e aumenta barak, iha viqueque ne’e rasik dadaun ne’e grupu aumenta ba grupu sanulu resin hitu ho nia benifisariu kuaze atu tolu involve iha programa ne’e no area ka toos ne’ebé mak sira uja kuaze atus rua hektares.

 

Programa Konservasaun ne’e la sunu rai no la fila rai tanba nia vantajen ba agrikultór sira ne’e diak tebes tanba kuda batar ho legumes sira ne’ kompara ho fila rai nia rezultadu sae maka’as neduni agrikultór sira iha inisiativa hodi inplementa programa ne’e.

 

Caludino Salienta, Grupu sira ne’ebé maka registu ona iha programa Konservasaun Agrikultura e nomos komunidade balun individualmente implementa programa ne’e hetan apoiu mos hosi MAP atravez hsoi FAO maibe grupu sira ne’ebé mak hetan apoiu laos grupu hotu-hotu maibe grupu sira ne’e halo toos hektares 5 ba leten sira hetn apoiu hanesan, Arame hodi halo lutu no hetan asitensia hanesan tratór hodi sama lehe tahan inklui apoiu fini batar no lehe.

 

Alende ne’e, Osvaldo Monteiro nu’udar membru grupu aidak Dauma hateten katak, ami nia grupu nu’udar grupu foun ida ne’ebé mak estabelese foin dadauk ne’e senti kontenti tanba bele involve an iha grupu hodi tuir programa konservasaun agrikultura ne’e, programa ne’e diak tebes tanba bele hanorin ami la fila rai no la sunu rai inklui hanorin ami hodi halo toos la muda no liu hosi programa ne’e ita kuda lehe no lehe ne’e rasik sai abudus ba rai ne’ebé mak ita sei kuda ne’e bele hasae produsaun agrikola no ikus mai ami sei lori ba metkafo hodi hadia ekonomia uma laran.

 

Programa konservsaun agrikultura hanorin komunidade oinsa maka la fila rai no la sunu rai inklui halo toos muda ba mai hodi estraga ai-laran tuan sira e tesi ai arbiru maibe liu hosi konsrsaun agrikultura bele hasa’e produsaun agríkola iha munispiu idak-idak.