Dili- Projetu Hasa’e Rendementu Uma-kain Agrikultór Liu husi Haforsa Produsaun Foos Rai iha Timor-Leste husi ajensia Internasional  JICA halo ona promosaun foos rai ba institusaun Governu hanesan Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP) no Ministériu Saúde iha tinan kotuk.

Ekipa Projetu ne’e servisu hamutuk ho Diresaun Nasionál Agro-Komérsiu MAP hahú promove foos rai liu husi vizita ba restorante no ótel sira iha loron kuinta (01/03/2018) iha Dili laran.

primeiru vizita ekipa husi Projetu ne’e no Diresaun Nasionál Agro-Komérsiu MAP konsege identifika restorante hamutuk 10 ne’ebé iha interese atu uza foos rai husi CAAKUB (Asosiasaun Agrikultór husi Bobonaro) no ACELDA (Setór Privadu husi Baucau) ba sira nia konsumidór sira iha futuru.

Sira dehan katak sira koko uluk lai foos rai nia kualidade no sabór antes desidi atu uza iha sira nia restorante.

Tuir observasaun, restorante balu uluk uza ona foos rai variedade Membramo, tanba ne’e sira husu ba ekipa atu fornese Membramo ba sira iha futuru, hanesan Warung Solo ne’ebe uza tiha ona CAAKUB nia foos desde tinan kotuk. No sira mós husu variedade espesifiku seluk tan hanesan IR64 no foos Mean.

Tuir Amalia Lemos ne’ebé tein hahan Indonesia iha restorante Zenivel hatete katak, uluk nia uza foos rai husi Maliana. Maibe nia desidi troka ba foos importa tanba fornesimentu foos rai iha merkadu hotu. Agora nia kontente tanba foos husi Maliana faan fali ona no nia hakarak tebes atu uza fali foos husi Maliana ne’e iha nia restorante.

Iha parte seluk, Mize Rosa Soares Mendonsa, Jestór husi ÓTEL NOVO TURISMO ne’ebé mós tein hahan ba bainaka estranjeiru sira iha nia ótel hatete katak, nu’udar Timor-oan nia sente interesante tebes atu promove foos rai ba ema estranjeiru sira no Nia gosta tebes atu tein Membramo ba nia bainaka sira tanba nia sabór gostu tebes. Tanba ne’e nia husu CAAKUB atu prepara Membramo ba nia ótel iha futuru no hakarak tebes atu koko variadade seluk hanesan IR64 no foos mean ne’ebé mak agora dadaun faan husi CAAKUB.

Entretantu Shinji Hironaka  Péritu Japaun ba distribuisaun no merkadoria agrikola hatete katak, hakbesik an ba restorante no otél ne’e nu’udar estratejia ida husi Projetu no Agro-Komérsiu atu bele hasa’e drastikamente taxa konsumu ba foos rai. Nia esplika katak karik kada loron restorante 10 ne’e bele konsumu foos rai 50kg, iha loron ida sira bele sosa 500kg, fulan ida sira konsumu tonelada 15 no tinan ida tonelada 180. Tanba ne’e nia fiar katak maneira ida ne’e sei efetivu ba CAAKUB no ACELDA iha futuru hodi promove foos rai ba setór privadu sira inklui restorante lokál no ótel.

Hironaka mós hatutan tan katak, liu husi aumenta faan foos rai ba setór privadu kada tinan nia iha mehi katak antes Projetu ne’e ramata nia hakakarak tebes hare populasaun sira iha Dili konsumu foos rai. Ikus mai nia husu ba CAAKUB no ACELDA atu fórnese foos rai ho kualidade, liu-liu ba variedade sira ne’ebé mak restorante sira husu iha Dili.

Projetu Hasa’e Rendementu Uma-kain Agrikultór Liuhusi Haforsa Produsaun Foos Rai iha Timor-Leste no Agro-komérsiu iha tempu badak sei organiza enkontru entre CAAKUB, ACELDA no restorante nain sira hodi asina kontratu kona-ba negósiu foos rai ne’e.