Dili-Ministeriu Agrikultura no Peskas hala’o enkontru jeral hodi koalia konaba fini Nasional, objetivu atu hare konaba variedade sira ne’ebe maka Timor presiza no hare kulidade no kuantidade variedade fini, enkontru ne’e hala’o iha loron Kuarta (25/01) iha Salaun Konferensia MAP Comoro.
Tuir Diretór Nasional Agrikultura no Hortikultura e Estensaun MAP Amaro Ximenes iha nia Entrvista katak, enkontru ne’e importante tanba kulia kona ba konseillu fini nasional, grupu ne’e mak harii ne’e baseia ba fini ne’ebe maka iha Timor-leste.
Iha enkontru ne’e mos oinsa mak atu hare katak Timor-leste presija fini hira, fini ne’ebe mak ita presija no mos sei hare folin no kuantidade inklui kulia kona ba fini haré nakroma ne’ebe mak ita kuda ona iha munisipiu ne’e lao diak kalae.
Amaro Ximenes akresenta, Konsellu ida ne’e mos iha ninia espesialidade ne’ebe naton ona atu bele identifika fatin ne’ebe maka tuir variedade refere bele produs ba, konsellu ida ne’e mos koalia konaba fini sira ne’ebe maka atu lansa, liu-liu ba fini foun ne’ebe maka sei lansa iha teritoriu Timor laran tomak.
Nia hatutan tan, Rezultadu ne’e sei hato’o ba iha Ministru MAP hanesan mos prezidente konsellu fini Nasional atu nune’e bele hatama ba iha planu asaun annual hodi bele realiza ba ita nia komunidade liu-liu ba agrikultura sira nia moris.
Iha tinan 2014 liu ba ita produs ona 100 toneladas kada variedade ida-idak hanesan hare, batar, fore-rai no fore-mungu ne’ebe maka ita produs iha teritoriu Timor laran tomak, iha tinan 2016 foin liu ba ne’e ita produs tan hare no batar 207 toneladas, so de’it fore-rai no fore-mungu mak ita produs de’it 20 toneladas deit.
Tinan 2017 agora ne’e, tuir rejistu ne’ebe maka tama ona ami sei produs batar no hare 300 toneladas no fore-rai no fore-mungu ami sei hasa’e ba 25 toneladas, oras ne’e dadauk ita sei lao hela ho variedade ha’at ne’e, iha mos variedade seluk ne’ebe iha hanesan koto nani, hare nakroma 1, maibe oras ne’e dadauk seidauk lansa ba iha konsellu fini Nasional tanba seidauk barak. Afirma Amaro Ximenes”
Iha fatin hanesan Vice Ministru MAP Marcos da Cruz hateten, oras ne’e dadauk ita lansa ona variedade hamutuk sanolu resin sia (19) no balun mos ita sei dezenvolve hela fiar katak iha tempu ruma ita sei lansa tan.
Maibe ita ne’ebe servisu iha konsellu ne’e presiza hatene katak ita nia agrikultor presiza kada variedade ida hira, no produs hira ona, produsaun sira ne’ebe iha too ona ba ita nia presiza ne’e ka lae, no ita mos iha kapasidade atu sosa fini sira produs ne’e ka lae.
Governu tinan tinan sei tau osan atu sosa tan fini ne’ebe maka ita produs iha ne’e kalae ou se guvernu la sosa seitor privadu ida ne’ebe maka sosa fini hirak ne’e ita presija hatene buat sira ne’e hotu.
Nia subliña tan katak, presiza hatene fini sira ne’ebe maka distribui no depois de destribui presiza halo mos kontrolu atu nune’e ita nia agrikultor sira mos bele utiliza ho diak.
Enkontru jeral ne’e partisipa husi Vive Ministru MAP, sekretario Jeral MAP, diretór jeral no nasional, diretor munisipiu, Universitariu UNTL, ONG local hanesan, GKHF, ANSA, Timor global inklui reprejentante seitor privadu ne’ebe iha ligasaun ho fini iha Timor-leste.
