Laútem- Ministériu Agríkultura e Peskas liu hosi projeitu HAPAS koilleta ikan be midar no talas ho hektares 0,25 kada talas hun ida nia fuan 5 - 10 entaun kada hun bele hetan kilo grama ida, hosi grupu hakiak ikan no hortikultura, grupu hirak ne’e hetan apoiu fundus ki’ik hosi projeitu HAPAS hodi implementa atividade refere, dadaun ne’e hatudu ona rezultadu maka diak tebes tanba liu hosi atividade ne’e sei hadia no ajuda ekonomia uma kain idak-idak nian, grupu totál hamutuk 7 iha suku, Afabubu, Kotamutu, Lakawa, Barikafa no suku barikafa iha postu Adminitrativu Luro.
Ministru Agríkultura no Peskas, Pedro dos Reis, depoisde koilleta iha loron seunda –feira (23/11) iha postu administrative Luro, iha -nia intervista hateten katak, koilleta ikan no talas grupu sira nian ne’e hetan apoiu fundus hosi programa HAPAS kuaze tinan tolu liu maibé tanba mundo hasoru Surtu Covid 19 inklui ita-nia nasaun entaun foin maka bele halo koilleta ba ikan no talas maibé grupu balun iha fulan hirak liu ba balun koilleta ona fore rai no faan hotu ona no ohin talas no ikan tan.
Nia salientan, Programa HAPAS ne’ebé fó apoiu ne’e hatudu duni ona rezultadu positivu neduni grupu sira ne’ebé maka hetan apoiu iha area alvu basias hidrografika Raumoco ne’e tenki servisu hamutuk nafatin atu bele hala’o atividade ne’e ba oin tanba liu hosi atividade ne’e bele hetan rendimentu hodi hadia ekonomia familia nia, maske apoiu fundus ne’e ki’ik maibé grupu sira tenki dezenvolve fundus ki’ik ne’e sai buat boot ida iha sira nia fatin idak-idak.
Liga ba programa sesta básika ne’ebé dadaun ne’e lao hela, MAP toma konta ba produtu lokál neduni ohin ita koilleta Ikan no talas hosi grupu iha postu Luro ne’e, MAP iha planu katak bainhira to’o Dili sei orienta ka liga ba kompaiñia sira ne’ebé maka registu iha MAP atu bele sosa produtu ne’ebé mak ohin koilleta ne’e maske oituan ka barak atu nune’e bele apoiu fali ba komunidade iha munisipiu seluk.
Nia hatutan tan, Programa HAPAS mós fó apoiu ba grupu sira iha area floresta neduni husu ba grupu sira tenki kuda ai horis iha rai loron inklui iha be matan sira atu bele konserva be ba iha tempu naruk, grupu sira kuda tenki kuda mós ai horis ne’ebé mak bele fó fuan atu nune’e ikus mai sei fa’an nia fuan hodi hetan osan no kuda nafatin ai teka sira no kontinua konserva ai hirak ne’e labele tesi ai arbiru.
Iha fatin hanesan, Lamberto Soares Xefe Suku Barikafa senti orguIlu tanba ministru MAP ho nia ekipa hakat mai to’o iha ami nia suku hodi koilleta ikan no talas inklui lis mean no mutin hosi grupu toilisi no fatuk ne’e leten ne’ebé maka durante ne’e grupu sira ne’e apoiu fundus ki’ik hodi implementa ativididade hakiak ikan no kuda talas ohin loron hatudu duni rezultadu ne’ebé maka diak, tanba Durante ne’e ajensia Internasionál no ONG lokál sira implementa atividade ikus mai laiha programa koilleta maibé proggrama HAPAS tama iha suku ne’e.
Nia mós husu ba ministru no ekipa tomak atu bele motiva nafatin komunidade no grupu sira iha ne’e oinsa maka atu bele servisu maka’as liu tan iha futuru. Tanba liu hosi atividade hakiak ikan, manu, kuda talas no lis mean mutin ne’e bele hadia ekonomia uma laran.
Alende ne’e, Xefi grupu Fatuk leten, suku barikafa¸senti kontenti tanba ohin ministru ho nia ekipa bele hakat to’o ami nia fatin halo koilleta talas ne’e maka mai kuda iha fulan hirak liu ba ohin ami bele koilleta no ai nia grupu koilleta on aba dalarua primeiru mak koilleta fore rai ami faan hotu ona no ohin loron koilleta talas no lis mean no mutin.
To’o s ho nia luan 0,25 hektares ami kuda de’it talas no kada kilo ida ami faan ba sentavus $. 35 ($.35 cent) entaun kada karon ami ami fa’an ba $. 5,00 ami senti kontenti tanba ami bele hetan rezultadu durante ami servisu no ba oin ami sei organiza malu atu bele haluan tan area kuda talas, osan ne’ebé mak ami hetan dadaun ne’e ami sei selu labarik sira nia eskola, programa HAPAS apoiu duni ami hodi hadia ami nia ekonomia.
Nune’e mós, Helena soares membru grupu Nur iha suku Luro, atividade ne’ebé maka grupu ne’e hala’o maka hakiak ikan no hakiak manu maibé ohin loron ministru ho nia ekipa mai halo koilleta ikan kada kilograma ida ho presu $. 3,50 (Dolar tolu sentavus liman-nulu), ikan ida ho 500 to’o 600 grama entaun kada kilo bele hetan hat ou tolu de’it ne’e ami kontenti tebes tanba bele motiva ami atu servisu diak liu iha futuru.
Ami nia grupu hetan apoiu fundus ki’ik hosi prgrama HAPAS ne’e ohin hatudu duni nia rezultadu no prgrama HAPAS ne’ebé mak durante ne’e apoiu grupu sira ne’e susesu duni katak ami hosi grupu NUR iha esperansa boot katak ami nia atividade hakiak manu ne’e ba oin sei lao diak liu tan.
Iha serimonia ne’e koilleta ne’e partisipante direita hosi Minstru Agríkultura e Peskas, Sekretáriu Estadu Peskas, Sekretáriu jerál MAP, Diretór jerál Agríkultura e Irrigasaun, dietór jerál floresta, Diretór nasionál peskas, diretora finansas, diretór rejiaun leste, diretór diresaun servisu MAP Laútem, ekipa HAPAS nasionál no munisIpiu, Komandante PNTL Laútem no Luro. (E”S)
