LAÚTEM- Minitériu Agrikultura e Peskas liu hosi projeitu HAPAS asina akordu ho grupu benifisiariu sia (9) ho objetivu atu hetan fundus ki’ik hodi hadia ekomonia uma kain ida-idak iha baze, ho totál orsamentu $. 21,207.00 mill dolares ba atividade Agrikultura, Peskas, Pekuaria no Floresta, iha loron tersa-feira (10/11/2020) iha postu administrativu Luro no Laútem.
Diretór Projeitu HAPAS César José da Cruz esplika katak, Kuaze tinan ona mundu hasoru Surtu Covid 19 inklui Timor-leste neduni kestaun ekonomia sai prekupasaun ba ema hotu inklui komunidade iha area rural sira tanba produtu lokál ne’ebé mak sira produz no fa’an la folin tanba ema la sosa, neduni atu hadia ekonomia kada familia nian, MAP liu hosi Projeitu hapas asina akordu ho grupu benifisiariu 9 iha munispiu Laútem atu apoiu atividade hanesan Horitikultura, peskas, pekuaria inklui floresta liu hosi fundus ki’ik ba kada grupu sira.
Tuir nian, programa ne’e fundus ki’ik maibé tuir lolos laos fundus ki’ik tanba ita haree montante fundus ne’e boot de’it, neduni fundus ba grupu sira ne’e laos hotu iha ne’e maibé atividade ne’e tenki iha sutentabildade tanba liu hosi atividade ne’e bele hadia ekonomia hahu hosi baze, neduni husu ba adminitradór postu, xefe suku no xefe ladeia sira atu tau matan nafatin ba grupu hirak ne’ebé hetan apoiu ne’e atu nune’e atividade grupu tenki lao ba oin labele kotu iha dalan klaran.
Grupu sira tenki hamutuk hodi servisu hamutuk atu hetan moris diak iha futuru, neduni grupu sira tenki konsulta ba malu no ho extensionista ka tekniku sira iha imi nia suku no aldeia atu nune’e sir a bele fó asistensia tekniku ba imi banhira imi hala’o atividade ida iha imi-nia fatin idak-idak tanba grupu sira simu fundus iha fase dahuluk mak la susesu entaun fase daruak nian grupu ne’e sei la hetan tan ona.
Nia husu ba grupu sira hakiak manu ka hakiak animal seluk no kuda modo tenki han atu nune’e bele hadia nutrisaun familia nian depois mak ba faan iha merkadu, tanba labarik sira eskola presija hahan ne’ebé iha nutritivu.
Iha fatin hanesan, Adminitradór Postu Luro Delfin Marques mós hatutan, grupu sira hirak ne’ebé mak ohin asina akordu entre MAP ho grupu benifisiariu sira ne’e prosesu durante tinan ida hahu hosi tinan kotuk liu hosi prosesu treinamentu no planementu ne’ebé maka diak no ohin sira konsege asina akordu no tempu badak sira sei simu fundus ki’ik ne’e, liu hosi fundus ki’ik sira bele implementa atividade tuir proposta ne’ebé maka sira hatama ona inkus mai sei hetan rezultadu ne’eb’e diak hodi hadia ekonomia familia idak-idak nian.
Tanba reazultadu ka osan ne’ebé maka sira hetan ne’e laos fó fali ba guvernu maibé sira rasik mak sei uza neduni husu ba grupu sira tenki fó liman ba malu servisu hamutuk atu nune’e ikus mai sei hetan rezultadu produsaun ne’ebé mak kualidade ho kuntidade ne’ebé mak barak hodi bele fa’an ba merkadu para bele sustenta familia uma laran.
Nune’e mós, Programa ofisial fundus ki’ik projeitu HAPAS, Humberto Moniz iha-nia intrevista hateten katak, grupu 9 ne’e hosi posto administrativu luro grupu 6 no Laútem iha grupu 3 hosi suku mak hanesan suku Luro, Lakawa, Barifaka, Kotamutu, Daudere, Mahina dua nomos suku Serelau, hosi totál grupu benifisiariu iha munispiu laútem iha 59 e grupu 23 mak hetan ona fundus ki’ik no grupu seluk seidauk tanba proposta hosi grupu seluk sei iha prosesu nia laran.
Totál fundus ki’ik ba grupu 9 ne hamutuk $. 21,207.00 mill Dollares Amerikanu, grupu hirak ne’e foin asinan akordu no iha tempu badak Hapas Nasioónal sei manda orsamentu mai iha Programa Ofisial Basias Hidrgrafiku Raumoco nia konta bankaria mak foin bele entrega ba grupu sira ne’e.
Nia salient tan katak, Asina akordu ho grupu ne’e balun foun no balun proposta tuan ne’ebe mak iha tinan kotuk nian sira foin mak asina akordu atu hetan apoiu fundus ki’ik ne’e.
Alende ne’e, Xefe aldea makalodo suku Daudere, Alferedo Pires senti orgullu no kontenti ho programa HAPAS tama iha sira nia aldeia no suku hodi involve komunidade iha atividade iha area Agrikultura, Peskas, Pekuaria no floresta ne’e hanesan buat diak baa mi tanba liu hosi atividade ne’e grupu sir a bele hadia ona ekonomia kada familia nian liu hosi atividade refere.
Nia mós hatutan, programa ne’e fó benifisiu ne’ebé boot ba ami nia aldeia tanba liu hosi atividade no programa ne’ebé sustentabildade atu bele produz produtu lokál hodi ba fa’an iha merkadu hetan osan hodi sustenta labrik sira nia eskola inklui han.
Asina akordu ne’e partispa hosi Ekipa HAPAS Nasionál no munispiu, autoridade lokál hanesan Adminitradór postu, xefe suku no ladeia inklui grupu benifisiariu sira. (E”S)