Dili- Ministériu Agríkultura e Peskas liu hosi projeitu Hasa’e Produktividade Agríkula Sutentavél (HAPAS ) konvoka workshop kona-ba avaliasaun no evaluasaun servisu no implementasaun atividade HAPAS ne’ebé mak hala’o iha munisípiu hitu (7) sai alvu ba basias hidrografika hat maka hanesan, basias hidrografika Raumoco Lospalos, Be lulik Ainaro, Loes Likisa no Tono Oeccuse.
Diretór ba projeitu HAPAS hanesan mós SEKJER MAP, César José da Cruz iha nia intrevista, tersa-feira (27/10) iha ÓTEL JL Villa Fatuhada hateten katak, objetivu sorumutu ne’e ekipa HAPAS nasionál no munisípiu halo avaliasaun no evalusaun servisu atu nune’e ita bele hatene progresu no dezafius ne’ebé mak ekipa HAPAS hasoru iha kampu nune’e ba oin bele hadia dezafius no obstaklu ne’ebé mak iha tanba durasaun projeitu ne’e sei la’o to’o iha tinan 2024.
Dezafius ne’ebé maka durante ne’e ekipa HAPAS munisípiu sira infrenta maka kria grupu tanba grupu balun to’o iha klaran sai fali ne’e hanesan mós influensia ba grupu atu labele ba oin maibé tuir avaliasaun hosi kada programa ofisial sira, ita bele tau hanoin hamutuk atu bele troka grupu ka ema hirak ne’e nune’e atividade fundus ki’ik lao nafatin iha area alvu sira.
Nia hatutan tan katak, munispiu hitu ne’e munispiu neen atividade kuaze lao ho diak no balun koilleta ona no grupu balun hetan tan ona fundus ki’ik ba fase daruak nian iha 60% , maibé munisipiu Bobonaro maka hahu tarde oituan tanba grupu balun ladauk intende kona-ba kriteria atu hetan fundus ki’ik neduni totál fundus ne’ebé maka grupu sira tau iha propota liu tiha fundus ne’ebé mak atu hetan neduni foin lalais ne’e maka grupu 25 asina ona akordu ho MAP-HAPAS iha tempu badak grupu hirak ne’e bele simu ona fundus ki’ik atu bele hadia ekonomia uma laran nian liu hosi atividade, floresta, pekuaria, peskas no hortikultura.
Iha fatin hanesan, Programa ofisial HAPAS hosi munisípiu Laútem, Simonia Sanches esplika katak,sorumutu ne’e inportante tanba liu hosi sorumutu ne’e bele halo evaluasaun no avaliasaun servisu inklui haree dezafius ne’ebé mak PO sira hasoru iha munispiu atu nune’e ba oin bele hadia sistema servisu lao diak liu tan.
Alende ne’e programa ofisial HAPAS Oecuse, Agustinho Noronha haktuir katak, sorumutu ne’e diak tebes tanba sira bele aprejenta progresu servisu no atividade fundus ki’ik nian iha baze inklui ami mós bele hato’o difikuldade no dezafius ne’ebé mak ami hasoru neduni husu ba HAPAS Nasionál sebele karik kria sorumutu hanesan ne’e kada trimestral atu nune’e bele hatene progresu ne’e to’o iha ne’ebe.
Tanba implementasaun programa fundus ki’ik iha basias hidrografika Tono Oecuse fó duni benifisiu ba ema ho totál 21,571 ne’ebé maka involve an iha grupu ne’e, hanesan pasu positivu tanba grupu ne’e laos involve mane de’it maibé iha feto inklui joven sira iha fatin refere.
Progresu atividade fundus ki’ik hosi grupu benifisiariu iha 110, iha grupu benifisiariu 37 mak hetan ona fundus fase dahuluk iha fulan janeiru liu ba, atividade grupu hirak ne’e balun koilleta ona sira nia rezultadu produsaun hanesan batar no fore rai, HAPAS munispiu ajuda grupu sira buka merkadu ba ba sira atu bele fa’an sira nia produtu, no grupu balun ne’ebé maka hakiak bibi no karau iha oan ne’e aumenta tan ona kuantidade animal ne’e hakiak.
Nia salient tan katak, Totál grupu 73 ne’ebé maka foin kria iha fase daruak no grupu hirak ne’e komesa submete ona sira nia proposta ba Sekretariadu HAPAS munisípiu no dadaun ne’e prosesu verifikasaun e tempu badak sira mós sei asesu ba fundus ki’ik fase dahuluk nian.
Foin lalais grupu benifisiariu 33 iha Oecuse asesu tan ona fundus ki’ik ba fase daruak nian ba porsentu 60 no grupu hirak ne’e hala’o hela atividade tuir proposta ne’ebé mak sira hatama hanesan, pekuaria floresta no hortikultura nian.
Workshop ne’e hala’o durante loron tolu hahu hosi loron 27 ate 29 Outobru, iha sorumutu ne’e partispa hosi programa offisial hosi munispiu hitu maka hanesa, Laútem, Likisa, Ermera, Bobonaro, Ainaro, Covalima inklui RAOE –Oescuse aprezenta progresu atividade no dezafius ne’ebé mak sira hasoru durante ne’e. (E”S)
