Manututo- (05/05/23), Diresaun Servisu Agrikultura Munisipio Manututo (DSAM) implementa programa kuda hare rai maran uza sistema Conservasaun Agrícultura (CA), oinsa atu bele hasa’e produsaun hare rai maran.
Diretór Jerál Coperasaun Dezenvolvimentu Institucional (CDI) César José da Cruz iha nia diskursu esplika katak, programa ida ne’e inisia husi parseiru dezenvolmentu sira liu hosi MAP, implementa programa Conservasaun Agríkultura ba hasa’e produsaun hare rai maran iha tetoritorio tomak.
Nia hatutan, Tinan kotuk produz ona rihun hitu nulu (70.000) toneladas fo’os maibe tinan ida ne’e ita seidauk produs barak, tanba sei falta buat barak hanesan, Irigasaun, fini tratorno mos rekursu humanus.
“ ita mos servisu hamutuk ho ajensia JICA kona-ba oinsa atu kuda hare ho teknolojia foun, agradese mos parseiru FAO ne’ebe maka durante ne’e habelar ona Programa CA iha municipio barak, entaun parte tekniku husi MAP envolve an iha progama CA atu bele hasa’e produsaun iha rai”Tenik DG.
Iha fatin hanesan, Administradór Munisipio Manatutu, Bernardo Lopes hatutan katak, Programa CA ne’e uluk utiliza de’it ba batar, maibe agora utiliza mos ba hare, atu dehan ba konsumidor hotu-hotu katak ikus-ikus ne’e Timor ladun konsume ona batar, tanba ne’e mak uza métodu CA atu hasa’e produsaun fo’os hodi bele responde nesesidade povu nia moris loron-loron nian. Maibe kona ba batar la signifika la han, ema sei han de’it mak batar nurak maibe batar sira seluk transforma ona ba buat seluk signifika hahán uluk ita muda ona.
“Ha’u garante katak tinan-tinan ha’u sei apoiu osan atu tau iha programa agrikultura tanba ha’u hatene povu Manatuto ne’e maioria 90%, moris nu’udar agrikultór, funsionáriu iha Manatuto iha kuaze atus rua deit, munisipio sei tau osan atu dezenvolve liu-liu ba programa (CA) nune’e ita labele tau kestaun ba tratór no seluk tan.”katak Bernardo
Enkuantu, Diretór DSAM, Tómas Piedade Ximenes hateten, sistema CA ne’e hahú kleur ona, entaun MAP liu husi Dirasaun Servisu Agrikultura Munisipio Manatuto dezenvolve fali programa CA ba iha kuda hare rai maran.
Nia esplika, atividade ne’e hahú iha tinan 2020 ate agora, komunidade sira hahu lao ho atividade ne’e, dahuluk hahú ho ektare ida hafoin promove ba ektares lima (5), fini hare rai maran ne’e orijem husi Postu Barrique Suku Mane ha’at.
Nune’e mos Agrikultór Joaquim Caldas senti kontenti tanba programa kuda hare uja sistema CA ne’e diak tebes tanba la gasta tempu iha to’os laran hodi hamo’os du’ut.
“ha’u hetan fini ne’e husi Suko Mane ha’at husi kolega ida, maka ajuda fornese fini refere, no antes kuda ha’u halo teste ba fini ne’e rasik atu hatene fini ne’e di’ak ka la’e tuir buat ne’ebé malae hanorin, depois de koko haree ne’e moris ho di’ak, maka liu tiha loron 5 ha’u foin kuda To’o ohin loron ha’u kontinua kuda hare rai maran ho program CA.” Haktuir Agrikultór ne’e
Kuda hare uja Programa Konservasaun agrikultura ho nia rezultadu ne’ebe diak kompara ho hare rai bokon ka natar nian no agrikultór sira la dependente ona ba Irigasaun no Trator. Cany
